De verrekijker
Regelmatig kijkt een deskundige samen met Jet Manrho door de verrekijker naar het gebied rondom het Waterpark Veerse Meer. Jacco van Leeuwen, landschapsontwerper bij KuiperCompagnons, geeft een digitale rondleiding door het gebied en laat zien waar de kansen liggen. Het wordt een boeiende wandeling van ruim twee uur door een afwisselend deltalandschap.
De kansen om natuur toe te voegen liggen voor het oprapen
‘Kijk!’ zegt Jacco van Leeuwen trots. ‘Het begon met deze gigantische maquette.’ In een oogopslag zie je wat zijn ideeën zijn. Het Waterpark Veerse Meer wordt een écht waterpark: kleine lapjes grond omringd met water, ferme stroken groen en zo hier en daar een cluster huisjes. Met het eerste schetsontwerp is de toon meteen gezet: een Zeeuws krekenlandschap als vakantiepark.
‘Het is gebruikelijk om in opeenvolgende stappen van een schetsontwerp tot een definitief plan te komen. Op verschillende niveaus moet je rekening houden met een breed palet aan wensen en eisen, maar de route van dit project is uitzonderlijk.’
‘De kansen om van dit vakantiepark iets bijzonders te maken lagen voor het oprapen. Met het Veerse Meer, de Lemmer en het natuurgebied De Piet als vertrekpunten.’ Jacco van Leeuwen vertelt met enthousiasme. ‘Het gebied bestaat uit heel veel water, maar heeft weinig oevers en kreken. En die heb je nodig om zilte natuur te creëren die bij een getijdengebied past. De eerste stap lag voor de hand: nog meer water toevoegen. Het recreatiegebied is wel groot, maar qua beleving rijker geworden.’
Jacco van Leeuwen opent op de computer verschillende mappen en bestanden. Op een groot scherm verschijnt een oude landkaart van het gebied. Ik krijg een digitale rondleiding door het deltalandschap. We gaan van toen naar nu, van landkaart naar schets, van ontwerp naar landkaart. We gaan kriskras door de plannen en de tijd heen. Van de jaren 600 naar de jaren ’60. Het is een inspirerend verhaal. Ontelbaar veel voorstudies en schetsen passeren de revue. Het lijkt net alsof de eilanden met ons meelopen. Ze liggen telkens anders.
‘Een van de grootste uitdagingen was het bepalen van de ligging van de eilanden.’ Er is een tal van factoren waarmee je rekening moet houden, zoals hoe groot moet je vizier zijn om de zichtlijnen naar het Veerse Meer te behouden, hoe zorg je ervoor dat het water tussen de eilanden blijft stromen, je de zoetwaterbel beschermt en ook niet onbelangrijk: alle huisjes moeten in de ochtend- of avondzon liggen. Het was puzzelen met eilandjes en water.
De Lemmer lijkt door de kleine kreken veel groter en stroomt als een icoon door het waterrijke gebied. Door de patronen van de oude kreken weer in ere te herstellen, ontstaan er spannende doorkijkjes en komt het cultuurhistorische landschap terug. In een groepje eilanden herken je de vorm van de Calandpolder. De contouren van ‘Het Plan Nico de Jong’ uit de jaren ’60 komen ook terug. De geschiedenis ligt duidelijk verankerd in de plannen voor het Waterpark Veerse Meer.
De kracht van dit plan ligt in de diversiteit, verschillende oevers, variatie in vegetatie. Het natuurlijk ingerichte landschap zorgt voor uiteenlopende belevingen met verschillende bruggetjes, wandel- en fietspaden en uitkijkpunten.
Het uiteindelijke plan is ontstaan in samenspraak met verschillende partijen. ‘Een gedragen plan is een goed plan.’ De samenwerking met bijvoorbeeld ZMf, Staatsbosbeheer en Waterschap was een verrijking en heeft geleid tot nieuwe inzichten. Ook de suggesties van omwonenden die betrokken waren bij de participatietrajecten zijn ongelofelijk waardevol. Hun kennis van het gebied heeft het plan naar een hoger niveau getrokken.
In het ontwerpproces moet je niet alleen kijken naar de toekomst, maar vanuit het heden terugblikken op het verleden. Dit gebied is door noeste arbeid ontgonnen en is tijdens de watersnoodramp in 1953 ondergelopen. Om van veertien hectare vruchtbare landbouwgrond natuur te maken is niet niks. Dat doet iets met de Zeeuw. Daar kun je niet zomaar aan voorbijgaan. Oog hebben voor het spanningsveld tussen de belangen van betrokkenen en die van natuurorganisaties is essentieel.
De omwonenden willen graag weten welke invloed de plannen hebben op hun leefomgeving. Het is belangrijk dat zij een binding hebben met het recreatiegebied. Nu is het een gesloten vakantiepark, maar straks kunnen omwonenden er ook genieten.
Op het beeldscherm verschijnt een sfeertekening van de boulevard met terrasjes. Die ligt midden in het vakantiepark aan een nieuw binnenmeer met een zandstrand. Daar kun je alleen lopend of met de fiets komen.
‘Alles is kleinschalig opgezet. Gezellig en intiem. Op zo’n manier dat je als recreant geen idee hebt hoeveel mensen in het vakantiepark zijn. Zelfs in het hoogseizoen zal het relatief rustig lijken. Alleen op de parkeerplaats kun je zien hoe druk het echt is.’
Jacco van Leeuwen heeft meerdere vakantieparken ontworpen, maar deze opdracht is in veel opzichten anders dan anders. Als ik vraag wat het meest opvallende is, hoeft hij niet lang na te denken. ‘Een vakantiepark pakt meestal natuur af. Bij Waterpark Veerse Meer gebeurt precies het tegenovergestelde. Ik heb nog nooit zo veel natuur toegevoegd,’ zegt hij stellig. ‘De kansen om natuur toe te voegen lagen voor het oprapen en die zijn allemaal benut.’